De invloeden van toptrainers op Schreuder’s Club Brugge

Toen Club Brugge begin januari voor Schreuder koos als nieuwe hoofdtrainer, was dit voor velen een verrassing. Enigszins opvallend aangezien hij al enkele jaren meedraait bij Europese topclubs en trainers. De afgelopen jaren werkte Schreuder als T2 samen met Julian Nagelsmann, voorbije zomer weggehaald door Bayern München voor een recordbedrag van 25 miljoen euro, Erik Ten Hag, de toekomstige coach van Manchester United, en Ronald Koeman, Barcelona-legende en binnenkort opnieuw trainer van het Nederlands elftal. Deze coaches beleefden met Schreuder aan hun zijde grote successen: Hoffenheim werd achtereenvolgens vierde en derde in de Bundesliga, hun beste eindklasseringen ooit, Ajax behaalde in 2019 de halve finale van de Champions League, na legendarische wedstrijden tegen Real Madrid en Juventus, en Barcelona won vorig seizoen, na een moeilijk seizoensbegin, de Copa del Rey en na een heuse achtervolging ei zo na de competitie. Met al deze ervaringen in het achterhoofd, probeert Schreuder een elftal te bouwen dat Club Brugge voor de vierde keer in vijf jaar tot landskampioen moet kronen.

1. De formatie: 3-1-4-2

Sinds zijn aankomst bij Brugge kiest Schreuder consequent voor drie centrale verdedigers. De ietwat minder wendbare Mechele wordt geflankeerd door de snelle Mata en sterke Nsoki. Op die manier kunnen de centrale verdedigers hun onderlinge zwaktes aanvullen en elkaar rugdekking bieden. Odoi, na een carrière in de achterhoede, wordt ingezet als klassieke nummer zes voor de verdediging, met voor hem meestal Rits en Vanaken. De aanwinsten Skov Olsen en Buchanan maken indruk als wingbacks. In de voorhoede wordt gekozen voor De Ketelaere, in combinatie met Adamyan of Lang. Deze opstelling combineert een driemansverdediging met 3 spelers op het middenveld, waardoor Brugge makkelijk kan uitverdedigen en dominant kan spelen.

Schreuder werkte voor het eerst met dit systeem met Nagelsmann bij Hoffenheim. De sterke Niklas Süle werd in de verdediging gekoppeld aan de technische Vogt, die voorheen steeds als middenvelder had gespeeld. Voor de verdediging moest Rudy de Odoi-rol vervullen. Op het middenveld kreeg Demirbay een vrije rol, vergelijkbaar met die van Vanaken bij Brugge, en voorin werd vaak een sterke met een snelle spits gecombineerd. Zo werd Wagner vaak gekoppeld met Kramaric en in het tweede seizoen met Gnabry, terwijl Adamyan als reserve voor deze positie beschikbaar was.

Over zijn periode bij Ajax zegt Schreuder dat zijn ploeg in balbezit niet in de klassieke, Nederlandse 4-3-3 speelde maar wel in een 3-1-5-1. Frenkie De Jong zakte terug als linker centrale verdediger, om zo met Blind en De Ligt een driemansdefensie te vormen. Van hieruit bracht hij met zijn voetballende kwaliteiten de meeste aanvallen op gang. Schöne fungeerde vervolgens als nummer zes en de backs schoven hoog op om aan de aanvallen bij te dragen.

In de tweede helft van vorig seizoen schakelde Barcelona om naar een 3-1-4-2. In de Catalaanse pers werd deze omschakeling niet aan Koeman toegeschreven maar wel aan het tactische genie van Schreuder. Door deze omschakeling maakte Barcelona een achterstand van 8 punten goed op Atletico Madrid, alvorens de titel in de laatste speeldagen alsnog weg te geven. In dit systeem kreeg Mingueza voluit zijn kans in het eerste elftal als rechter centrale verdediger: door zijn snelheid en positionele keuzes was hij de geknipte man voor een driemansdefensie, waar hij in een viermansdefensie vaak als te licht bevonden wordt. Op de flanken moesten Dest en Alba voor gevaar zorgen terwijl Dembélé een meer centrale rol kreeg naast Messi. Af en toe speelde Barça met Messi in de rug van Dembélé en Griezmann, waardoor deze laatste ook beter tot zijn recht kwam dan op de flank.

Koeman maakte zichzelf onsterfelijk in Barcelona met zijn geweldige vrije trap in de Europacup I finale in 1992. Onder leiding van Johan Cruijff speelde het Dream Team in 3-1-4-2 formatie met grote namen zoals Guardiola, Laudrup, Stoichkov en uiteraard Koeman zelf.

2. Hoge vleugelspelers met individuele actie

Hoewel Skov Olsen en Buchanan als wingbacks ook verdedigende taken hebben, fungeren ze in balbezit als echte vleugelaanvallers. Dit is vrij uitzonderlijk voor deze positie, aangezien er meestal voor defensievere types gekozen wordt. Ze staan zeer hoog en breed om zodoende veel ruimte te creëren in het centrum voor de middenvelders en aanvallers. In de opbouw worden ze meestal niet betrokken maar is het vooral zeer belangrijk om het veld groot te maken, ook al worden ze niet aangespeeld. Wanneer Club in het laatste derde van het veld terecht komt, krijgen de vleugelspelers meer vrijheid. Zij kunnen voor een creatieve toets zorgen die nodig is om tot een schot te komen. Op deze manier wordt veel van het Brugse gevaar gesticht door beide spelers, zowel via een dribbel of een gevaarlijke diagonale loopactie.

Bij Ajax maakt Ten Hag ook graag gebruik van snelle, creatieve spelers die met een individuele actie vanop de flank het verschil kunnen maken. Ten tijde van Schreuder moest Neres voor deze ingevingen zorgen, terwijl de backs het veld breed moesten houden. Vandaag de dag zorgen spelers zoals Antony en Daramy voor breedte en diepte in de opbouw en dribbelvaardigheid dichter bij het doel van de tegenstander. Ook met Koeman bij Barça beschikte Schreuder over kwieke vleugelspelers zoals Dembélé, Ansu Fati en Ez Abde, die onder Koeman voor het eerst zijn kans kreeg in het eerste elftal.

3. Balbezit als verdedigend wapen

Onder Schreuder heeft Club Brugge gemiddeld 58% balbezit. De centrale verdedigers spelen de bal vaak geduldig rond. Op deze momenten probeert Brugge niet alleen de tegenstander te vermoeien en te verleiden om hun positie te verlaten, zodat ze van de vrijgekomen ruimtes kunnen profiteren, maar proberen ze ook hun restverdediging op orde te brengen. Omschakelmomenten tussen verdedigen en aanvallen zijn vaak chaotisch en gevaarlijk. Schreuder probeert met het balbezit ervoor te zorgen dat zijn ploeg zich kan organiseren vooraleer ten aanval te trekken. Op deze manier heeft Brugge de tijd om zich in hun aanvalsformatie op te stellen, waarin veel aandacht geschonken wordt aan het anticiperen op counters: Schreuder wil zijn team zodanig positioneren dat ze tegelijkertijd gevaarlijk kunnen zijn en toch niet kwetsbaar op de tegenaanval.

Pep Guardiola noemt deze manier van omschakelen de 15-passes-regel. In het boek Herr Pep zei hij er het volgende over: “Als er niet eerst vijftien passes op volle snelheid en met een concreet doel zijn geweest, is het onmogelijk om goed te schakelen tussen verdediging en aanval. Onmogelijk.”

Op deze manier probeert Schreuder de defensieve zwaktes van Brugge, zoals de grote ruimtes in de rug van de wingbacks tijdens de opbouw, zo goed als mogelijk in te dekken. Ook bij Ajax hamert Ten Hag al jarenlang op een goede restverdediging in de zoektocht naar defensieve stabiliteit. Bij Barcelona werkte Schreuder in het Walhalla van het balbezit. Het schijnbaar nutteloos rondgetik van de bal - tiqui-taca genaamd – heeft dus wel degelijk een belangrijke rol in hun spel en is, tegen de verwachtingen in, vooral van defensieve aard. Koeman kreeg veel kritiek op het spel van Barcelona maar balbezit bleef ook onder zijn bewind een belangrijk onderdeel van het spel: Barcelona haalde gemiddeld 60% balbezit onder Koeman en Schreuder.

Nagelsmann vertelt in onderstaande video over het belang van goede positionering tijdens de opbouw om minder kwetsbaar te zijn voor counters. Hij wenst vooral het centrum te verdedigen zodat de counteraanvallen naar de flanken moeten uitwijken. Hierdoor kunnen de overige spelers van zijn Bayern terugkeren en is het grootste gevaar van de tegenaanval geweken.

Hoger op het veld wil Nagelsmann wel snel tot een schot overgaan. Hij ziet het heroveren van de bal als een ideaal moment om zo snel mogelijk ten aanval te trekken, aangezien de tegenstander op dit chaotisch moment waarschijnlijk niet goed opgesteld staat. Het Ajax van Ten Hag en het Brugge van Schreuder doet dit enkel wanneer de bal hoog op het veld heroverd wordt, zodat de weg naar het vijandelijke doel relatief kort is en die naar eigen doel lang.

4. Valse negen en overtal tussen de linies

In de eerste twee wedstrijden van de play-offs speelde Brugge met Lang en De Ketelaere voorin. Zij zijn beiden geen klassieke, sterke, statische doelpuntenmachines die zich steeds centraal voorin bevinden. Zowel Lang als De Ketelaere hebben een relatief vrije rol waardoor ze over het gehele veld aan de bal komen. Hierdoor is bij momenten de spitspositie niet bezet, waardoor de verdedigers van de tegenstander voor de keuze gesteld worden om in positie te blijven of de wendbare spitsen te volgen. Lang en De Ketelaere kunnen afhaken en in de bal komen om te helpen bij de opbouw. Hierdoor kunnen overtallen ontstaan tussen de linies, waardoor Brugge doorheen het centrum kan uitvoetballen. Indien ze tijdens deze loopacties gevolgd worden door de verdedigers van de tegenstander, kan dit ruimtes creëren hogerop het veld.

Louter het creëren van deze ruimtes is echter onvoldoende, ze dienen ook benut te worden. Daarom hebben de middenvelders van Club, vaak Rits en Vanaken, de taak om voor diepgang te zorgen. Door in de gemaakte vrije ruimtes te lopen zorgen ze voor gevaar voor doel. Tegen een lager blok kan het technisch hoogstaande viertal Vanaken - Lang - De Ketelaere - Rits met korte combinaties voor dreiging. Bovendien zorgen deze spelers ervoor dat Club Brugge bij voorzetten met zeer veel spelers voor het doel is. Dit verhoogt de kans op een doelpunt aanzienlijk, zowel rechtstreeks na de voorzet als bij een eventuele rebound. Blauw-zwart probeert vier à vijf spelers in de box te krijgen, vaak elk van de zes aanvallende spelers – Buchanan, Vanaken, Lang, De Ketelaere, Rits en Olsen – behalve uiteraard diegene die de voorzet trapt.

Wanneer Odoi tijdens de opbouw onder druk gezet wordt, komt Vanaken vaak iets lager naast Odoi de bal vragen. Op die manier speelt Brugge met een dubbele zes en hebben ze meer opties om uit te voetballen. Terwijl het veld breed gehouden wordt door de vleugelspelers Buchanan en Skov Olsen, kan Brugge zo met de drie centrale verdedigers en Odoi, al dan niet geholpen door een uitgezakte middenvelder of aanvaller (Rits, Lang, Vanaken of De Ketelaere) de hoge druk van de tegenstander omspelen en het centrum domineren.

In de uiterst succesvolle Champions League-campagne van Ajax in ’18-’19 maakte Ajax ook gebruik van een valse spits. Tadic stond op papier voorin maar was daar in de praktijk slechts zelden te vinden. Vooral Donny van de Beek zorgde met zijn snijdende loopacties voor gevaar in de ruimtes die door het zwerven van Tadic ontstonden. Daarnaast trachtte ook Ajax overtallen te creëren tussen de linies van de verdediging en het middenveld van de tegenstander. De creativiteit van o.a. Ziyech, Neres en Tadic moesten vanuit deze zone vervolgens voor concrete doelkansen zorgen.

De meest gekende valse negen ter wereld is en blijft echter Messi. Ook onder het Nederlandse duo Koeman – Schreuder vervulde de Kleine Vlo deze rol, ook al gaven zij hem niet als eersten deze taak. Guardiola riep de avond voor de belangrijke Clasico in 2009 de jonge Messi naar zijn kantoor. Hij vroeg aan hem om de volgende dag steeds weg te lopen uit de spitspositie om het middenveld bij te staan. De centrale verdedigers van Real Madrid wisten niet of ze Messi moesten laten lopen of volgen. In het eerste geval kreeg hij de tijd en ruimte om gevaarlijk te zijn, in het tweede geval lieten ze veel ruimte in de rug waar andere spelers in konden duiken. Bij de 1-1 van Henry was Cannavaro zodanig in de war door de positionering van Messi dat hij twijfelend uitstapte. Hierdoor liet hij ruimte in de rug maar had Messi toch veel tijd om de assist naar Henry te versturen. De tactische zet van Guardiola resulteerde uiteindelijke in een zware 2-6 nederlaag in de Spaanse hoofdstad en Messi zou in deze nieuwe rol uitgroeien tot de beste speler ter wereld.

5. Toekomstige sterspelers

Schreuder werkte de afgelopen jaren met vele wereldtoppers. Bij Barcelona kreeg hij te maken met gevestigde waarden zoals Messi, Griezmann, Busquets en Piqué. Hoewel deze spelers hun top al bereikt hadden toen Schreuder met hen begon te werken, heeft hij ook een hand gehad in de beginjaren van vele huidige wereldtoppers. Velen van hen konden na hun goede prestaties bij de clubs waar Schreuder assistent was de stap zetten naar een Europese topclub.

Bij Hoffenheim vertrokken Gnabry, Süle, Rudy en Wagner naar de Allianz Arena, terwijl Toljan naar Dortmund en Demirbay naar Leverkusen overstapten. Van de getalenteerde Ajax-lichting maakten De Jong en De Ligt beiden voor 86 miljoen euro de overstap naar respectievelijk FC Barcelona en Juventus. Ook Ziyech, Van De Beek, Davinson Sanchez en Kluivert maakten de stap naar het hoogste Europese toneel, terwijl Onana, Mazraoui en Gravenberch, die onder Ten Hag en Schreuder debuteerde, deze binnenkort zullen maken.

In Catalonië had Koeman samen met Schreuder vele ervaren toppers ter beschikking. Door de financiële problemen in Camp Nou gaven ze ook veel jonge talenten een kans in het eerste elftal: Fati, Pedri, Mingueza, Araujo, Dest, Moriba, Gavi, Nico, Ez Abde en Akhomach zetten hun eerste stappen of kwamen tot volledige ontbolstering onder Koeman als onderdeel van de verjongingskuur waardoor Suarez en Rakitic Barça verlieten.

Ook bij Brugge kan Schreuder belangrijk zijn in de ontwikkeling van jonge spelers. Hierdoor kan Club hopelijk in de toekomst profiteren van de doorverkoopwaarde bij transfers van De Ketelaere, Lang, Buchanan, Skov Olsen, Nsoki, …, en de ontwikkeling van jonge spelers zoals Sandra, Nusa en Mbamba.

De invloeden van buitenlandse coaches en de internationale ervaring die Schreuder de laatste jaren opdeed maakten van hem de juiste kandidaat volgens het Brugse bestuur. De voetbalvisie van Schreuder als mengelmoes van zijn periodes als hulpcoach zorgt voor de dominante en moderne speelwijze van Club Brugge. Na nog geen half jaar in dienst als hoofdcoach en nog volop in de Belgische titelstrijd, wordt Schreuder al genoemd bij buitenlandse clubs zoals Sevilla en Ajax, waar nota bene Ten Hag opgevolgd dient te worden wanneer hij deze zomer naar Old Trafford trekt.

Beelden van Wyscout